ناتوانی

تاريخچه زعفران در ايران

کلمه "زعفران" قدمتي بيش از ?0?? سال دارد. نام علمي اين گياه (Crocus Sativus) است. زعفران از کلمه زرپران (زر+پر+ان - گلي که پرهايش همچون زر است) در زبان دري آمده و به اين معناست که گلبرگ هاي اين گياه همچون زر گرانبها و قيمتي مي‌باشد. 

کلمه "زعفران" قدمتي بيش از ?0?? سال دارد. نام علمي اين گياه (Crocus Sativus) است. زعفران از کلمه زرپران (زر+پر+ان - گلي که پرهايش همچون زر است) در زبان دري آمده و به اين معناست که گلبرگ هاي اين گياه همچون زر گرانبها و قيمتي مي‌باشد. اين کلمه در زبان‌هاي مختلف به شکل‌هاي گوناگون تلفظ مي‌شود. در پشتو و عربي "زعفران" ، در زبان‌هاي فارسي و ترکي "Zefrun" ،  در زبان انگليسي "saffron"، در زبان اسپانيايي " azafr?n"، در زبان ايتاليايي "zaferano"، در زبان هندي "zuffron" و در زبان فرانسه "safrane" تلفظ مي­شود. در زبان سرياني کُرکُم يا کَرکُم ، ابوريحان بيروني ضمن وصف زعفران و نام‌هاي آن در زبان‌هاي مختلف مي‌گويد زعفران را به رومي اينخوس و قرقو، جالينوس قوروقوس گفته است.

زعفران در اعصار گذشته

 کارشناسان معتقدند که زعفران اولين بار در کشورهاي يونان، ايران، ترکيه و افغانستان رشد کرده است. به روايتي ديگر، پيدايش نخستين مزارع زعفران در جهان در نواحي همدان و کرمانشاه، تفرش و برخي از مناطق مازندران بوده است. پس از اسلام زعفران مناطق بروجرد، اصفهان، نهاوند و ري نيز شهرت زيادي پيدا نمود اما با حمله مغولان کشت آن رو به انقراض رفت. پس از آن کشت زعفران در بيرجند و قائنات شروع شد که تا امروز هم ادامه دارد و بسيار شهرت يافته است.

در عصر هخامنشيان توليد زعفران در ايران قابل توجه بوده به طوري که روزانه در دربار دومينه (حدود يک کيلوگرم) زعفران استفاده مي‌شد. کاربرد زعفران در آن زمان به عنوان رنگ و رايحه انواع خوراکي‌ها مانند تزئين کلوچه، شيريني و نان و همچنين در ساخت روغن‌هاي آرايشي بوده است. اين روغن‌ها همانند کرم‌ها يا ماسک‌ها امروزه نيز جهت زيبايي و لطافت پوست استفاده مي‌شوند. مستندات و شواهد تاريخي حاکي از اين است که از زعفران براي عطر و بخور جهت خوشبو کردن فضاي کاخ‌ها، مجالس جشن و سرور نيز استفاده مي‌کردند. در سنگ نگاره‌هاي تخت جمشيد نيز جلوي داريوش دو بخوردان براي استفاده از عطر و بخور در کاخ‌هاي پرسپوليس کنده‌کاري شده است.

براي اطمينان در خريدي بدون واسطه و با قيمت مناسب به صفحه خريد زعفران بهرامن مراجعه کنيد. قيمت زعفران بهرامن در مقايسه با کيفيت اين محصول عامل رقابتي در فروش اين ادويه گرانبهاست.

در عصر ساسانيان عرب ها با زعفران آشنا شدند و آن را از شهرهاي کرمانشاه و همدان وارد کشور خود نمودند و مورد استفاده‌هاي خوراکي و غيرخوراکي قرار مي‌گرفت.  محلول زعفران گاهي به عنوان استامپ براي درج علامت بازرگاني بر روي محموله‌هاي تجاري و يا زدن نقش علامت کشتارگاه بر روي گوشت گوسفندان و يا به عنوان خوشبو کردن پيکر مردگان پس از غسل ميت، تحرير خوشنويسي بر روي پوست آهو، آراستن نسخه‌هاي خطي و نوشتن عناوين يا تحرير حاشيه‌ها، رنگ کردن پارچه‌ها، قالي‌ها و ... کاربرد داشت.

در عصر قاجاريه هم همچون عصر هخامنشيان علاوه بر مصارف غيرخوراکي از زعفران استفاده‌هاي خوراکي هم مي‌کردند و در آماده کردن شربت زعفران و انواع آش‌ها، مسقطي، يخ در بهشت، شله زرد، حلوا و بستني کاربرد داشت؛ زعفران در گذشته جهت مصارف دارويي نيز استفاده مي‌شده است.

دانشمنداني همچون بخارايي، ابوعلي سينا، بغدادي، خراساني و بسياري از پزشکان ايراني- اسلامي از آن در توليد روغن‌ها، مواد آرايشي و ماسک‌هاي زيبايي استفاده مي‌کردند.

شاعراني همچون فردوسي و نظامي گنجوي در اشعار خود به خوشبو کردن فضا توسط زعفران اشاره دارند. براي مثال نظامي در اشعار خسرو و شيرين، اينگونه بيان مي‌کند: "زخار و خاره خالي کن ميانش      معطر کن به مشک و زعفرانش"

زعفران از همان زمان‌هاي گذشته به عنوان ماده‌اي خنده‌آور، مفرح و شادي‌آور، تقويت‌کننده عروق، تقويت هوش و حافظه در منابع طب و داروشناسي کهن ايراني و اسلامي شناخته شده است. پزشکان قديمي همچنين جهت درمان بيماري‌هايي همچون ماليخوليا و جنون‌، مغز و دماغ، سردرد، زخم، ورم‌ و درد مفاصل و به عنوان مسکن و خواب‌آور، تسکين دردهاي قاعدگي و تنظيم عادات ماهانه زنان، ضدعفوني‌کننده، تسهيل در زايمان، و جهت درمان بيماري‌هاي دستگاه گوارش، دستگاه تنفسي، چشم وگوش و ... از زعفران بهره مي‌گرفتند و در نسخه هايي تجويزي، زعفران ترکيب اصلي دارو بود. در آن زمان براي شستشوي چشم، از محلول جوشانده نيمه گرم (ولرم) زعفران استفاده مي‌کردند چون خاصيت ضد عفوني کنندگي داشت.

منابع

-          Abdul Samad Katawazy; “A COMPREHENSIVE STUDY OF AFGHAN SAFFRON”; Research, Planning and Policy Directorate, April, 2013.

-          Salwee Yasmin and F. A. Nehvi; “Saffron as a valuable spice: A comprehensive review”; African Journal of Agricultural Research Vol. 8(3), pp. 234-242, 24 January, 2013.

-          محمد حسن ابريشمي؛ "زعفران از ديروز تا امروز"؛ انتشارات اميرکبير؛ سال 1389.

-          وبسايت رسمي فروشگاه اينترنتي بهرامن         

منبع : ساعت24                                                                                           

از زعفران و قيمت آن در نقاط مختلف دنيا چه مي دانيد؟

زعفران به عنوان گرانترين گياه در دنيا شناخته و از آن به عنوان طلاي قرمز ياد مي شود، در طبيعت از گياه کروکوس ساتيووس و در فصل پاييز بدست مي آيد. در دوران باستان يوناني ها و رومي ها از زعفران به عنوان ماده خوشبو کننده استفاده ميکردند و در صده ي ???? در چين از آن به عنوان دارو کمک ميگرفتند. اين گياه زماني که عده اي از جمعيت کليسايي پروتستان به آمريکا مهاجرت کردند به آنجا برده و در ساحل شرقي کشت داده شد است.

زعفران چيست ؟

زعفران رشته ها (پرچم هاي) گل گياه کروکوس است که که رنگي طلايي داشته و از خشک شدن اين رشته ها حاصل ميشود که نحوه خشک کردن آنها تا حد زيادي در ميزان رنگ دهي رشته ها موثر است. توصيف عطر و طعم زعفران کار بسياري دشواري است و عده اي عطر آن را چوب مانند و طعمش را در برخي از غذاها شيرين، ولي به طور کلي زعفران طيف وسيعي از بو ها و طعم ها را در خود جاي داده است و شايد يکي از عوامل خاص بودن اين ادويه همين موضوع باشد.

به طور کلي نظر هاي زيادي درباره گرانترين ادويه موجود در جهان وجود دارد، به طور مثال يک نوع‌ ادويه تند که محصول آن در اتريش کشت ميشود فلفل پرويان است که با نام چاپريتا شناخته ميشود، اين فلفل به ازاي هر کيلوگرم ?? هزار دلار قيمت گذاري ميشود و همينطور ادويه هايي همچون هل، وانيل، دارچين و زرد چوبه جزء گرانترين ها محسوب شده، اما‌با اين حال کارشناسان اهل فن زعفران را بسيار ارزشمند تر از ساير گياهان و ادويه ها ميدانند. بر اساس قيمت هاي ثبت شده در بازار هاي جهاني قيمت هر کيلو زعفران حدود???? دلار آمريکا قيمت گذاري شده است و اين موضوع تا حد زيادي به نوع زعفران و خواستگاه آن بستگي دارد. براي خريد زعفران بدون واسطه و با کيفيت به صفحه لينک شده مراجعه کنيد.

براي کساني که ممکن است اطلاعات چنداني راجع به اين طلاي قرمز نداشته باشند بايد اين نکته را يادآور شد که قيمت گذاري بر روي زعفران، تنها بر روي رشته هاي آن است و ديگر محصولات حاصل از آن مانند روغن و پودر زعفران قيمت هايي غير واقعي يا فرعي نسبت به زعفران دارند. و به طور کلي شما در هر جايي با قيمت زعفران برخورد کرديد اين قيمت ها مربوط به رشته هاي زعفران است و به طور کلي به شما توصيه ميکينم که از خريد محصولات جانبي زعفران خودداري کنيد زيرا تشخيص اصلي و تقلبي بودن مواد موجود در اين محصولات کار بسيار دشواري است. زعفران، يکي از سوغات مشهد مقدس است که در کنار زرشک، نبات و ديگر ادويه ها در اين شهر مقدس به وفور يافت مي شود.

قسمت هاي مختلف گل گياه کروکوس براي موارد غذايي و پزشکي مورد استفاده قرار ميگيرد اما مهم‌ ترين بخش آن پرچم اين گل ميباشد. اولين قدم در برداشت زعفران کاشتن پياز آن در اواخر جولاي يا مرداد ماه تا اواخر آگوست يا شهريور ماه است، و زمان گل دهي و برداشت محصول از اواخر مهرماه يا نوامبر تا اواخر آبان ماه است. همه ي اين زمان ها بسته به نوع آب و هوا و زميني که محصول در آن کشت ميشود متغير است.قسمت بالاي رشته ها يا پرچم گل کروکوس سرگل نام دارد که زعفران خالص نيز ميتوان آنرا نام گذاري کرد و بيشترين ميزان رنگ دهي در اين قسمت از رشته ها وجود دارد. از قسمت بالاي رشته ها تا قسمت سفيد رنگ پوشال نام دارد که شامل رشته ي زعفران به علاوه ? تا ? ميلي متر از خامه ي گل را نيز در بر ميگيرد. قسمت بعدي نگين نام دارد که همان پوشال است ولي با ظاهري ضخيم تر نسبت به پوشال و همچنين از نظر زيبايي همينطور عطر و طعم بيشتري نيز دارا ميباشد. شما مي توانيد با مراجعه به صفحه قيمت زعفران بهرامن ، قيمت بروز اين ادويه را بدست آوريد.

استفاده هاي مختلف از زعفران در ميزان و نوع استفاده از آن در کشور هاي مختلف متفاوت است و واحد اندازه‌ گيري آن مثقال و گرم و در بعضي از کشور ها مانند انگلستان اونس ميباشد که هر اونس برابر ??.?? گرم است.

قيمت زعفران نگين در کشور هاي مختلف به شرح زير است ؛

ايران به ازاي هر گرم ? تا ?.? يورو

هند به ازاي هر گرم ?.? تا ? يورو

ايالات متحده آمريکا به ازاي هر گرم? تا ?.? يورو

کانادا به ازاي هر گرم ? تا ?.? يورو

اروپا کشور هاي همچون اسپانيا ايتاليا و آلمان به ازاي هر گرم ? تا ? يورو

بريتانياي کبير به ازاي هر گرم ? تا ? يورو

امارت متحده عربي به ازاي هر گرم ?.? تا ?.? يورو

چين به ازاي هر گرم ? تا ?.? يورو

ترکيه به ازاي هر گرم ?.??تا ?.? يورو

اين قيمت ها در سال ???? ميلادي به ثبت رسيده است.

همانطور که مشخص است قيمت بالاي اين طلاي قرمز است که در زير به چرايي آن ميپردازيم؛

همانطور که در بالا شرح داده شد زعفران تنها در زمان مشخص ?? تا ?? روزه قابل برداشت است که اين زمان محدود باعث خاص بودن و به طبع افزايش قيمت اين ادويه کمک ميکند.

از همين رو تمام کساني که به نوعي درگير با اين صنعت هستند بعد از اتمام فصل برداشت ميبايست تا سال بعد براي برداشت دوباره محصولات صبر کنند.

همچنين در زمين‌هايي که زعفران کاشت و برداشت ميشود نمي توان در ساير فصول سال گياه ديگري را کاشت و از آن بهره برد.

تک تک گل هاي زعفران بايد به وسيله انسان و دست و همچنين با دقت بسيار بالا برداشت شود تا کيفيت زعفران حفظ شود.

تنها از هر ساقه و پياز زعفران دو تا سه گل زعفران رشد ميکند.

کارگراني که هنگام برداشت در زمين ها کار ميکنند بايد با ظرافت خاصي اقدام به برداشت گل ها کنند.

همچنين هنگام جداسازي رشته هاي زعفران از گل آن، بايد با دقت زيادي اين کار صورت بگيرد که همه اين موارد حوصله و زمان زياد و همچنين مهارت هاي منحصر به فرد خود را طلب ميکند

هر گل زعفران تنها ? رشته يا پرچم قرمز رنگ ميدهد که اين موضوع سبب ميشود هزاران گل براي مقدار قابل عرضه اي از زعفران چيده شود

بعد از جدا سازي رشته ها نيز به طور مجدد رشته ها را مورد بررسي قرار ميدهند تا قسمت هاي مختلف رشته ها را جدا کنند که هر کدام براي بخش خاصي دسته بندي ميشوند.

در آخر نيز همه‌رشته هاي جدا شده و تقسيم بندي شده بر اساس نوع آنها بايد طي يکسري از فرايند هاي حساس با دقت در محيطي تاريک خشک شوند.

و اينکه چه شما به ميزان ?? گرم زعفران چه ? کيلوگرم زعفران در اختيار داشته باشيد بايد همه ي مراحل بالا را به دقت و با حوصله تمام انجام دهيد.

منبع : الف